Şeyh Ahmet Zerrûk’un tam adı, Ebû’l-Fazl Şihâbuddîn Ebû’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Muhammed Îsâ el-Bernesî el-Fâsî’dir.
Dedesinin gözlerinin mavi olmasından dolayı “Zerrûk” lakabıyla tanınan Şeyh Ahmet, hicri 846, miladi 1442 senesinde Muharrem’in 22. Perşembe günü sabaha karşı dünyaya gelmiştir. Doğduğunda babası onu Muhammed diye isimlendirmiş fakat babası vefat edince adı olan Ahmet ismiyle bilinmiştir.
Şeyh Ahmet, doğumunun haftasında Fas şehrini vuran veba sebebiyle vefat eden anne ve babasının tek çocuğuydu. Çocukluğunu ninesi Ümmü’l-Benîn’in yanında geçirdi ve ilk eğitimini onun gözetiminde aldı.
Ciddiyet ve süreklilikle devam ettiği küttablarda on yaşında hafızlığını tamamladı ve 16 yaşında Câmiu’l-Garaviyyîn ve Annâniye medresesinin kervanına katılanlardan oldu. Maliki mezhebinin ana kitaplarını, hadis ve usul kitaplarını ve Arapça kaidelerini öğrenmek için iki medreseye de devam ediyor, bu arada bazı tasavvuf kitaplarını da öğreniyordu.
O zamanda sayıları otuzu bulan meşhur âlimler, fakihler ve sufilerden ders aldı, onlara talebelik yaptı ve ana kitapları onlardan mütalaa etti. Şeyh Ahmet ez-Zerrûk’un ders aldığı hocaların bazıları şunlardır: Abdurrahman el-Gaverî, Abdullah et-Tücîbî, Abdurrahman es-Seâlebî, Muhammed el-Ğamerî et-Tilimsânî, Muhammed b. Yusuf es-Senûsî, Muhammed ez-Zeytûnî, Ahmed b. Saîd el-Miknâsî. Bu isimler arasında; tasavvuf sahasında istifade ettiği en önemli hocası Muhammed Zeytûnî, Fıkıh sahasında ise Abdullah el-Gaverî’dir. Abdullah el-Gaverî, zamanının meşhur fakihlerindendi ve Câmiu’l-Garaviyyîn’de hocaydı. Belli bir müddet Fas şehrinde fetva verme makamındaydı.
Şeyh Ahmet Zerrûk’un hocalarından mütalaa ettiği ilk kaynak eserler şunlardır: Risâleti İbnu Ebî Zeyd el-Kayravânî, Sahîhu’l-Buhârî, Abdulhak’ın el-Ahkâmu’s-Suğrâ’sı, Gazâlî’nin Risâletü’l-Kudsiyye’si, Câmiu’t-Tirmîzî, İbnu Atâullâh’ın Tenvîr’i.
Bu sırada yaşı yirmilerdeyken Şazeli tarikatıyla bağlantısı oldu ve Fas’taki Şazeli zaviyesinde Muhammed Zeytûnî’ye mürit oldu ve hicrî 870 yılında 24 yaşında İbnu Atâullâh’ın Hikem’ine ilk talikini yazdı.
Hicri 873 yılında Şeyh Ahmed Zerrûk hac farizasını yerine getirmeye azmetti ve şeyhi Ahmed b. Hasan el-Ğamerî ile bu konuda istişare etti ve şeyhi izin verdikten sonra Kahire’ye hareket etti. Orada kısa bir süre kaldıktan sonra Mekke ve Medine’ye hareket etti. Hac farizasını eda ettikten sonra Medine’de bir yıl kaldı ve orada birtakım sufi şeyhlerle görüştü. 876 yılında hacdan sonra Kahire’ye döndü ve orada tasavvuf ve tarikat şeyhleriyle bağlantıya geçti ve Ezher’deki derslere katıldı. Orada karşılaştığı ve ders aldığı ulema ve şeyhlerden en önemlileri; Muhammed es-Sahâvî, Ahmed b. Hacer, Nureddin es-Senhûrî ve zaviyesinde kendisine mürid olduğu Ahmed b. Ukbe el-Hadramî’dir. Orada kaldığı sürede fıkıh, hadis ve tasavvufta ana kaynakları okudu ve böylece onun hem mağripte hem meşrıkta fıkıh ve tasavvuf üstatları oldu ve bu, onun gelecekteki hayatında ve fikirlerinde etkili oldu.
Kahire dönüşünden sonra ilmî ve irşadi faaliyetlerini sürdürdüğü Fas şehrinden hayatının son yıllarını geçirdiği Libya’nın Mısrata şehrine göç etti ve hicri 899 yılı Safer ayının 12’sinde halvet esnasında 54 yaşında iken vefat etti. Allah’a hicri 10. asrı görmeden canını alması için dua ediyordu ve duası kabul olundu. 9. asrın son yılında vefat etti. Geriye miras olarak Mısrata’lı biriyle ortak olduğu bir at, beyaz bir bornoz, bir cüppe ve yün bir elbise ve şeyhi Hadramî’nin hediye ettiği bir tesbih ve değişik mevzularda yazdığı eserlerden 14 cilt kitaptan başka bir şey bırakmadı. Fakir olarak doğdu, fakir olarak yaşadı ve saygınlık ve itibarının yüksekliği, dünyanın ve dünya ehlinin ona hizmetine rağmen yine yaşadığı gibi fakir olarak öldü.
Şeyh Zerrûk’un eserlerini tasnif edenler 39 tasavvuf eseri, 6 hadis eseri, 10 simya eseri, 2 biyografi, terâcüm ve divan eseri, 2 tıp eseri, Kur’an tefsiri ve Fatiha tefsirinde iki eser, 10 fıkıh eseri, 3 ilmil huruf eseri, iki akaid eseri olarak tasnif etmişlerdir. Bunların yanında değişik risaleler ve talikatlar da bıraktı. Mesela bunlardan birisi el-Hikemu’l-Atâiyye’ye yaptığı 17 şerhtir. Tasavvuftaki en önemli eserleri: Kavâidu’t-Tasavvuf, Uddetu’l-Murîd es-Sâdık, en-Nasîhatu’l-Kâfiye, İânetu’l-Muteveccih el-Miskîn.
Şeyhin hayatında iki silsilesi vardı: Birisi Şeyh Ebû’l-Hasan Şâzelî’ye ulaşıyor, diğeri ise Abdulkadir Geylânî’ye ulaşıyordu.
Şeyh hayatında, Zerrûkiyye diye bilinen ve Şazeli tarikatı tarihçilerinin onu Şazeliye’nin bir kolu kabul ettiği bir tarikat kurdu. Bu tarikat, Mağrip ülkelerinde meşhur ehlisünnet bir tarikattı ve uzantıları kabul edilen 13 kola ayrıldı. Bu kollar Mağrib, Mısır, Lübnan, Filistin, Rodos Adaları, Çad, Nijerya’da yayılmıştır.
Kaynak: http://enduluskitap.com/ahmedzerruk