İBN ABBÂD er-RUNDÎ

Ebû Abdullâh Muhammed b. İbrâhîm en-Nefzî er-Rundî (ö. 792/1390)

el-Hikemü’l-Ataiyye’ye yazdığı şerh ile tanınan Şâzelî şeyhi.

733’te (1333) Endülüs’ün güneyinde Runde (Ronda) şehrinde doğdu.

Atalarından biri olan Abbâd’ın adına nisbetle İbn Abbâd diye anılır.

748’de (1347) Afrika’ya geçerek Fez’e gitti ve burada Mâlikî fakihi Şerîf et-Tilimsânî’nin öğrencisi oldu. Halfâviyyîn adlı Mâlikî medresesinde Ebû Abdullah el-Âbilî’den Eş‘arî kelâmı ve Ebû Abdullah el-Makkarî’den hadis tahsil etti. Sûfî ve fıkıh âlimi Ebû Muhammed Abdünnûr el-İmrânî’den İmam Mâlik’in el-Muvatta adlı eserini okudu.

1358’de Selâ’ya giderek Şâzelî meşâyihinden Ebü’l-Abbas İbn Âşir ile tanıştı. Bir süre Kuşeyrî’nin er-Risâle’si, Ķūtü’l-ķulûb, İĥyâü ulûmi’d-dîn gibi tasavvuf klasiklerini okuyup inceledikten sonra İbn Âşir’e intisap etmeye karar verdi. Sıkı bir riyâzet dönemi geçiren İbn Abbâd, mürşidi vefat edince Tanca’ya giderek Ebû Mervân Abdülmelik adlı bir sûfîden istifade etmeye başladı.

el-Hikem-i Ataiyye üzerine yazılan en eski şerh olan meşhur eseri Gaysü’l-mevâhibi’l-aliyye’yi 772-774 (1370-1372) yılları arasında burada kaleme aldı. Bu eseri et-Tenbîh adıyla da tanınır. el-Hikem’i 36 defa okuduktan sonra şerhettiğini söyleyen Ahmed Zerrûk (ö. 899/1493), sonunda İbn Abbâd’ın şerhinden farklı bir eser ortaya koyamadığını itiraf etmiştir. İbn Abbâd, hikmetlerin sıralanışına müdahale etmeden Ebü’l-Hasan eş-Şâzelî, Ebü’l-Abbas el-Mürsî ve İbn Atâullah el-İskenderî’nin eser ve menkıbeleri başta olmak üzere çeşitli tasavvuf klasiklerinden faydalanmış, âyet ve hadislere sık sık atıfta bulunduğu gibi Arap edebiyatından da örnekler vermiştir.

Fas’ta, Kuzey Afrika’nın en eski ve en meşhur dinî müessesesi olan Karaviyyîn Camii’nin imam-hatiplik görevini ölümüne kadar sürdürdü.

Bazı kaynaklarda İbn Abbâd’ın hiç evlenmediği kaydedilir.

Kabri Fas’ın meşhur ziyaret yerlerindendir.

İbn Abbâd, el-Hikemü’l-Ataiyye adlı eseriyle Şâzeliyye tarikatının geniş bir coğrafyada tanınmasını sağlayan İbn Atâullah el-İskenderî’den sonra, tarikatın ikinci önemli temsilcisidir. İbn Atâullah daha çok Mısır bölgesini tesiri altına alırken İbn Abbâd Kuzeybatı Afrika ve Endülüs’ü etkilemiştir.

KAYNAK:
Mustafa Kara, “İbn Abbâd er-Rundî”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 19, s. 266-267