- İbn Ataullah İskenderi'nin (ks) Hikem-i Ataiyye adlı tasavvuf klasiği
- Şâzeliyye tarikatının Zerrûkıyye kolunun kurucusu Ahmed Zerruk el-Fâsî ks. (ö. 899/1493-94)
- Sultan II. Abdülhamid Han'ın devam ettiği Şazeli tekkesi Zâfir Efendi Tekkesi (Ertuğrul Tekke)
- II. Abdülhamid Han'ın Şazeli şeyhi Muhammed Zafir Efendi (ö.1903) ve kardeşleri
- Şâzeli tarikatına mensup Osmanlı padişahı II. Abdülhamid Han
- Unkapanı Şâzeli tekkesi (Şazeli Tekke Camii olarak bilinmektedir.)
- Gaziantepli Kadiri-Şazeli şeyhi Hasan Arslan Hocaefendi (ö.2011)
- ŞAZELİ ismi marka olarak TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ'ne 10 yıllığına tescil ettirildi!
- Buna göre, bir başkası tarafından bu isim kullanılarak matbaa, TV, radyo, gazete, dergi, yayınevi, takvim vd. bilumum basım-yayım, eğitim-öğretim, kültür hizmetleri gerçekleştilemez.
Alibeyköy Şazeli Tekkesi
İstanbul'da kurulan ilk müstakil Şazeli tekkesidir.
Alibeyköy Silahtarağa Mahallesi'nde bulunan tekkeyi, 1206 (1791-92) yılında Silahtar Abdullah Ağa yaptırmıştır. Abdullah Ağa, Ladik'te medfun Seyyid Bilal ahfadından ve Merzifoni Seyfeddin Dede sülalesindendir. Dede-zâde denir. Enderun'da yetişmiş ve 1200 (1785-86) yılında Silahdar Ağa oldu. III. Selim 1794'te Silahtar'ı Abdullah Ağa'ya Alibeyköyü'nün tamamını mülk olarak hediye etti ve tapusunu verdi. 1211 (1796) senesinde vefat etti. Âlim ve edib bir zat idi.
A. Hami Hatman'ın Alibeyköy Tarihi adlı kitabındaki bilgilere göre; tekke bugün Alibeyköy'de Palamutçu Dede ile başucundaki Müderris Muhammet Hilmi hazretlerinin mezarları arkasındaki düzlükteymiş. Abdullah Ağa, cami ile beraber tekke inşa ettirmiş. Tekke şimdiki Mehmet Akif Ersoy İlköğretim Okulu'nun, Çırçır tarafındaki son binasının yerindeymiş. İki katlıymış. Tekke ve Zaviyeler Kanunu gereği 1925'te tekke kapatılınca bu bina iptidaiye (ilkokul) olmuş. Bina yıkılıp ahşap enkazı okula sobalık olarak kullanılmış. 1932-33 ders yılında açılan Alibeyköyü İlkokulu'nun bulunduğu yolun adı evvelce "Tekke Sokağı" imiş, sonradan "Taşocağı Yolu" ve ardından "Okul Yolu" olmuş.
Tekkenin adı, 1784 tarihli tekkeler listesinde yoktur.
1840 tarihli tekkeler listesinde (Âsitâne) âyin gününün pazartesi olduğu ve "Şâzelî Tekkesi, der Karye-i Ali Bey"de bulunduğu kaydedilmiştir. Bandırmalızade A. Münib Efendi'nin 1889'da basılan Mecmua-i Tekâya'sına göre ise âyin günü Cuma idi. Yeşilzade Mehmed Sâlih'in Rehber-i Tekâyâ'sına göre ise âyin günü Pazartesidir.
1893 tarihinde II. Abdülhamid tekkeyi tamir ettirmiştir.
Ayşegül Atabey, "Eyüp Tekkelerinin Mevcut Durumunun Değerlendirilmesi ve Sertarikzade Tekkesi İçin Restorasyon Önerisi" adlı tezinde bu tekke hakkında şunları kaydetmiştir: "Alibeyköy Namık Kemal Caddesi’ndedir. 1209/1795 tarihli Şazeli tekkesidir. İlk şeyhi Seyyid Mehmet Emin Efendi (ö.1268/1852)’dir. Hatice Sultan Vakfı tarafından 1260/1844 tarihinde ikinci kez inşa edilmiştir. Günümüze sadece haziresi kalmıştır." (a.g.t., s. 84)
Tekkenin şeyhleri:
1- Şeyh Hacı Ahmed Efendi (ö.1826)
II. Mahmud'un kızlarından Saliha Sultan'ın 1834 tarihinde yapılan düğününe davetli şeyhler arasında bu tekkenin şeyhi el-Hac Ahmed Efendi de vardı.
2- Şeyh Ahmed İzzî Efendi (ö.?)
Ahmed İzzî Efendi Halep doğumludur. Hz. Ömer'in neslindendir. Şazeliyye tarikatını önce Halep'te Şeyh Mahmud eş-Şamat'tan, arkasından İstanbul'da Muhammed Zafir'den ve son olarak da 1871'de Akka'da karşılaştığı Ali Nureddin Yeşrûtî'den almıştır. Akka dönüşü Alibeyköy tekkesinde postnişin olmuştur.
3- Şeyh Hasan Tahsin Efendi (ö.1889 veya 1913)
1270 (1853/54)'te İstanbul'da doğdu. 1890 tarihlerinde tekkenin şeyhi idi. Musıkişinas idi. Şazeli usulüne göre özel tarzda bestelenmiş Arapça güfteli ilahileri söz ve aletle icrada şöhret kazandığı kaydedilmektedir. 20 Eylül 1913'de vefat etti. Kabri, Sütlüce'de Elif Efendi Dergahı bitişiğinde, Mahmud Ağa Camii haziresindedir. Pembe, üstü pramit şeklindeki taşında "Tarikat-i Aliyye-i Şâzeliyye'den Alibey Köyü Tekkesi Postnişini eş-Şeyh el-Hac Hasan Tahsin Efendi" diye yazılıdır. Zakirbaşı, Kadiri-Rifai şeyhi ve musikişinas Kasımpaşalı Cemaleddin Efendi (1871-1937) Şazeli şeyhi Tahsin Efendi'den dini eserler okumuştur.
İstanbul Tekkeleri Nüfus Vukuatı Defteri'ndeki kayıta göre Hasan Tahsin Efendi, Unkapanı'ndaki tekkede de (Kaptan-ı Dakik dahilindeki Şazeli Tekyesi) şeyhlik yapmıştır. Aynı kaynağa göre, Hasan Tahsin Efendi, Unkapanı Şazeli Tekkesi postnişini Mehmed Emin Efendi bin el-Hâcc Sâlih'in kardeşidir.1872 tarihlerinde yazımı tamamlanan bir nüfus defterinde, "Alibey Köyü'nde Şâzeliyye'den Abdullah Ağa Tekkesi postnişini, 1842 doğumlu Mustafa Bahaüddin Efendi bin Şeyh Mehmed Asitaneli, 1845 doğumlu Şeyh-i sani Mehmed Raşid Efendi bin Şeyh Mehmed Asitaneli" yazılıdır. Onun ardından postnişin olan üçüncü kişi ise 1844 doğumlu Derviş İsmail Hakkı bin Ali Asitaneli'dir.
Kaynak:
Hür Mahmut Yücer, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (19. Yüzyıl), İstanbul: İnsan yay. 2. bs. 2004, s. 608-609
Mehmet Nermi Haskan, Eyüpsultan Tarihi, Eyüp Belediyesi yay., s. 124-125 http://ekitap.eyup.bel.tr:9600/sempozyum/tarih/Tekkeler.pdf
M. Baha Tanman, "Şazelilik", Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt: 7, s. ??
A. Hami Hatman, Alibeyköy Tarihi, İstanbul: Eyüp Belediyesi Yayınları, 2005, s. 21-23, 70, 211
Ahmet Nezih Galitekin, Osmanlı Kaynaklarına Göre İstanbul, İstanbul: İşaret yay., 2003, s. 250, 323
Ayşegül Atabey, Eyüp Tekkelerinin Mevcut Durumunun Değerlendirilmesi ve Sertarikzade Tekkesi İçin Restorasyon Önerisi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul 2007
Nuri Özcan, "Cemaleddin Efendi, Kasımpaşalı", DİA, VII, 310